راه تشخیص کودک دوزبانه تیزهوش
تشخیص کودک دوزبانه تیزهوش یکی از مهم ترین قدم هاست . به طوری که تشخیص اشتباه و درست آن می تواند تاثیر بسیار زیادی را در زندگی کودک دوزبانه داشته باشد.در این مقاله به معرفی چندین شیوه و تعدادی سوال در راستای تشخیص کودک دوزبانه تیز هوش پرداخته ایم.
جهت شناسایی کودک تیزهوش، ارزیابی، آموزش و به صورت کلی، توجه همه جانبه به تیزهوشی نیازمند تعریفی جامع و کامل هستیم. ارائه تعریفی جامع از تیزهوشی بسیار دشوار است. نظریه‌پردازان گوناگون هوش و تیزهوش بودن را به گونه‌های متفاوتی تعریف کرده‌اند. برخی هوش را توانایی یادگیری، برخی توانایی انطباق با محیط و برخی دیگر توانایی تفکر انتزاعی تلقی نموده‌اند. از آنجا که کودکان دوزبانه در زمینه های مختلف فعالیت دارند و ابزارهای متفاوتی در سنجش وجود دارد تعاریف موجود از تیز هوشی نیز متفاوت است. در نتیجه ضمن معرفی ضمینه فعالیت کودک پرسش های لازم را برای تشخیص تیزهوشی در کودکان دوزبانه معرفی نموده ایم:
1- زمینه‌ی فعالیت:
این کودکان دوزبانه در چه زمینه‌هایی عملکرد برجسته دارند؟
آیا آن‌ها از نظر هوش عمومی، بینش، خلاقیت، استعدادهای ویژه، پیشرفت تحصیلی، قضاوت اخلاقی، شغلی و ترکیبی از این عوامل نسبت به دیگران برتری دارند؟
کدام یک از انواع تیزهوشی از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
کدام یک را باید بیشتر تقویت نمود؟
2- ابزار سنجش و اندازه‌گیری:
تیزهوشی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
آیا باید تیزهوشی در کودکان دوزبانه را با آزمون‌های استاندارد استعداد و پیشرفت تحصیلی اندازه‌گیری کرد؟
یا باید به قضاوت معلمان و عملکرد پیشین کودک دوزبانه متکی بود؟
یا آن را با ابزار دیگری ارزیابی کرد؟
کدام یک از روش‌های ارزیابی از قابلیت اعتماد و روایی لازم برخوردار است؟
آیا این ابزارها می‌توانند توانایی‌ها و ظرفیت‌های بالقوه کودکان دوزبانه را نیز ارزیابی کنند؟
3- عملکرد:
عملکرد یک کودک دوزبانه بایستی به چه میزان برجسته باشد که تیزهوش یا بااستعداد تلقی شود؟
درصد آن‌ها در جامعه چقدر است؟
4- گروه همسالان:
گروه مقایسه باید شامل چه افرادی باشد؟
آیا هر کودک دوزبانه باید با همسالان خود در مدرسه مقایسه شود؟
یا باید با همسالان خود با نژاد و قومیت یکسان مقایسه گردد؟
استانداردها باید بر اساس عملکرد چه گروهی تعیین شوند؟
5- شناسایی:
شناسایی کودکان دوزبانه تیزهوش چه ضرورتی دارد؟
هدف از شناسایی آن‌ها چیست؟
آیا نیازهای آموزشی آن‌ها اهمیت دارد؟
جامعه قصد دارد از این دسته کودکان دوزبانه بهره‌برداری خاصی بنماید؟
با توجه به تنوع در پاسخ به پرسش‌های مذکور، تعاریف متعددی برای تیزهوشی مطرح شده است. بر این اساس تیزهوش بودن در زمان‌ها و مکان‌های مختلف ملاک و تعریف واحدی ندارد. به دلیل تعدد تعاریف در این حوزه و عدم توافق میان آن‌ها، دولت فدرال آمریکا رایج‌ترین عناصر تعاریف تیزهوشی را استخراج کرده است و از آن‌ها در برنامه‌ریزی‌های مربوط به کودکان دوزبانه تیزهوش بهره می‌گیرد.
این عناصر عبارت‌اند از:
- توانایی ذهنی عمومی
- استعداد تحصیلی خاص
- توانایی تفکر خلاق
- توانایی برجسته در “هنرهای زیبا” و هنرهای عملکردی
- توانایی رهبری